Başağrısı Probleminde Psikolojik Sorunlar ve Psikoloğun Rolü

Başağrısı Probleminde Psikolojik Sorunlar ve Psikoloğun Rolü

Başağrısı tanısı,, başağrısının psikososyal etkileri ile ilgili çok az bir bilgi sağlamaktadır: migren ya da gerilim tipi başağrısının çalışma, aile ve sosyal işleyiş üzerindeki etkisi büyük çeşitlilik göstermektedir.  Başağrısı bozukluğunun psikososyal etkileri hakkında bilgi, baş ağrısı şiddetinin değerlendirilmesinde ve tedavinin planlamasında önemli rol oynamaktadır. Bu bilgi, başağrısının iş, aile ve sosyal aktiviteler üzerindeki etkileri hakkında soru sorularak veya uygulanan anket sonuçlarından kolayca elde edilebilir.

Epidemiyolojik çalışmalar, migren hastalarında duygudurum ve anksiyete bozukluklarının tekrarlama sıklığının yükseldiğini doğrulamaktadır(göreceli risk tipik olarak 2 ila 3 arasındadır; örn., bu bozuklukların yaygınlığı migren hastarında migren hastası olmayan bireylere göre iki ila 3 katı daha fazladır). Boyuna data buna ek olarak, duygudurum bozuklukları ile migren arasındaki bağlantının çift yönlü olduğunu ileri sürmektedir: örneğin Breslau ve meslektaşları migrenin majör depresyonun sonraki aşaması riskini arttırdığını (ayarlanmış göreceli risk = 4.8), ancak majör depresyonun varlığının aynı zamanda migreni geliştirme riskinin de olduğunu (ayarlanmış göreceli risk =3.3) bulmuşlardır.

Kronik gerilim tipi başağrılarında hem anksiyete hem de duygudurum bozukluklarının tekrarlama sıklığının yükseldiği en azından klinik örneklerde görülmektedir. Birinci basamak tedavi ortamlarındaki kronik gerilim tipi hastalarının %40 ından fazlası ve hatta özel nitelikli tedavi ortamlarındaki çoğu kronik gerilim tipi hastaları ya anksiyete bozukluğu ya da duygudurum bozukluğu ile teşhis edilmişlerdir.

Bir komorbid anksiyetenin ya da duygudurum bozukluğunun başağrıları ile bağlantılı olarak engellilik seviyesini arttırdığı gözlenmiştir, öyle ki psikiyatrik bozuklukların efektif olarak yönetimi işlevselliği geliştirmektedir. Bir takım araçlar psikiyatrik bozukluklar ya da yüksek seviyeli psikiyatrik endişelerin tanımlanmasında yardımcı rol oynamaktadırlar. PRIME-MD yaygın olarak karşılaşılan psikiyatrik bozuklukların teşhisinde kullanılan kısa,kullanıcı dostu, 5-10 dakikalık anket ya da hasta anketidir. Beck Depresyon Envanteri, depresyonun şiddetini ve sempromlarını değerlendirirken, Beck Anksiyete Envanteri ve Durumluluk-Süreklilik Kaygı Ölçeği semptomları ve anksiyete şiddetini değerlendirmektedir.

BEKLENTİLER VE iNANIŞLAR

Tedavi ile ilgili terapötik süreç inanışları veya  gerçek dışı beklentiler başağrısı yönetim becerilerini öğrenme motivasyonunu zayıflatabilmektedir. Başağrısının tek, istikrarlı, kontrol edilemeyen bir nedene (örn., ‘sadece havadan’ ya da ‘yapabileceğim hiçbir şey yok çünkü bu bütün ailemde olan bir durum’)katı şekilde dayandırılması davranışsal tedavinin amaçlarını engelleyebilir.  Aynı şekilde, sadece sağlık hizmeti kuruluşu ya da ilaçların yardımcı olabileceğini varsayıp tedavi için pasif bir duruş benimseyen bireylerin, baş ağrısının yönetim becerilerini öğrenmek için gereken çabayı göstermeleri olası değildir. Tamamen ya da anında rahatlama bekleyen hastalar veya baş ağrısı yönetim becerilerini yalnızca bir kerelik şiddetli baş ağrısını etkin bir şekilde kullanmaya motive olmuş hastalar büyük bir olasılıkla hayal kırıklığına uğrayacak ve tedaviye devam etmeyeceklerdir. Bu nedenle, baş ağrısı yönetim becerilerini öğretmeden önce teröpatik süreç inançlarını belirlemek ve bunlara meydan okumak daha önemlidir.

Özyeterlilik  , kişinin baş ağrısı oluşumunu veya ciddiyetini etkilemek için harekete geçebileceğini ve baş ağrısı epizodları sırasında kişinin işlevselliğini arttırabileceği inancını ifade etmektedir. Kişisel öz etkinlik algısı, ağrı problemlemlerine adaptasyonu arttırabilirken, kişisel yetersizlik hissi ağrıya adaptasyon çabalarını zayıflatabilmektedir. Kişisel etkinliğin algılamaları, pozitif başaçıkma tepkileri, ağrının önüne geçme ve ağrıyı yönetme konusundaki aktif çabalar ve artmış ağrı toleransı ile ilintilidir.

Öz yeterlilik kabaca, ‘Baş ağrılarını önlemek ya da şiddetlerini azaltmak için yapabileceğiniz birşeyler var mı?’ sorusuyla ölçülebilir. 25 maddelik Baş ağrısı Spesifik Öz yeterlilik Ölçeği daha geniş kapsamı değerlendirmeler için kullanılabilmektedir. Davranışsal tedavi sırasında öz yeterlilik artışları tedaviye pozitif bir yanıt verirken, bu artışların gözlemlenmesindeki başarısızlıklar tedaviye negatif  bir yanıt vermektedirler.

Multidisipliner tedavi programlarının başlıca amaçları, baş ağrısı sıklığını azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak için hastaları baş ağrısı tedavisinde daha iyi bilgilendirmek ve eğitmek ve tedaviyi geliştirmektir.

Baş ağrısı tedavisinin kalitesini artırmak için, multidisipliner tedavi, yalnızca bireysel nörologlar, psikologlar ve fizik tedavi uzmanlarının kavramlarını derlemek yerine, ilgili disiplinler arasındaki ekip çalışmasına dayanmalıdır.

Baş Ağrısının Multidisipliner Tedavisinde Psikolog Rolü

Depresyon veya anksiyete bozuklukları gibi psikiyatrik komorbiditeler çok iyi bilinmektedir ve anksiyete ve depresyon kombinasyonu genel olarak psikiyatrik komorbidite birincil bakımda bir sorun olarak görülmektedir. Baş ağrısı  uzmanları bu hastaların daha fazla bakım, daha fazla zaman ve daha sık görüşmeler gerektirdiğini bildirdiler Bu hastaları uzmanlara gönderme güçlüğü nedeniyle, pratisyen hekimlerin ruh  sağlığı hizmet sunucuları ile olan ilişkilerinden tatmin olmadıkları ve onlarla daha iyi işbirliği yapmalarını istedikleri bilinen bir gerçektir.

Bu nedenle, baş ağrısı hastalarında baş ağrısı merkezlerinde psikologlara erişim sağlanması faydalı olmaktadır. Dönüşen migren, kronik gerilim tipi baş ağrısına (% 64) kıyasla en yüksek psikiyatrik komorbidite oranlarına (% 78) sahip gibi gözükmektedir . SB hastalarının% 68'inde psikiyatrik bozuklukların saptanması bildirilmiştir  Bununla birlikte, baş ağrısında psikolojik faktörlerin katılımını göz önüne alarak, yaşam olaylarından psikolojik tetikleyici faktörlere, stres kişilik özelliklerine kadar birçok farklı boyutla karşı karşıyayız  Baş ağrısı ve diğer ağrı bozuklukları ile hastaların psikolojik sağlığı ve yaşam kalitesi arasında bir bağlantı olduğu için, psikologlar baş ağrısı hastalarının yanı sıra tedavinin değerlendirilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Psikolojik müdahale, atak sıklığı, obezite, aşırı ilaç kullanımı, stresli yaşam olayları, aşırı kafein kullanımı, horlama ve diğer ağrı sendromları gibi baş ağrısı kronifikasyonu için "değiştirilebilir" risk faktörlerine  yardımcı olabilir. Psikopatoloji tanısı alındıysa psikolojik müdahale göz önüne alınmamalı, aynı zamanda psikopatoloji baş ağrısı kronifikasyonu için bir risk oluşturuyorsa da düşünülmelidir . Ayrıca, baş ağrısı olan tüm hastalar için eğitim ve öz-yönetim önemlidir ve bu nedenle psikologlar tarafından yapılabilecek tedavinin önemli bir parçasıdır. Buna, yaşam tarzı eğitimi, kişisel yönetim, ilaç tedavisi ve ilaç aşırı kullanma riski dahildir. Ayrıntılı bilimsel veriler seyrek olmakla birlikte, psikologlar çok disiplinli takımların önemli üyeleri olarak görülüyor. Farmakolojik olmayan tedaviler özellikle nörolojik yönergelere göre migren için önleyici yöntem olarak kabul edilmektedir Bu yaklaşımın temel yöntemleri arasında psiko-fizyolojik (biyolojik geri beslemede sıklıkla rahatlama) ve bilişsel davranışçı eğitim bulunur Genellikle 8-12 (bireysel) tedavi oturumlarında sunulan bu yöntemler, evde öğrenime dayalı olarak birleştirilebilir  ve kendi kendine yönetim formatlarına dönüşebilir. Böyle bir öz-yönetim eğitimi, migren atağı önleme konusunda% 42 yanıt verenlere ulaşmaktadır (ortalama değişiklik% 23, etki boyutu .6). Ayrıca, bir psikolog tarafından sahne arkasına desteklenen eğitimli hasta eğitmenleri tarafından sunulduğunda, atak  önlemede algılanan kontrol ve kendine olan güvenin belirgin artışı ve migrene özgü yaşam kalitesinin zamanla arttığı da bildirilmiştir]. Temel psikolojik meseleler öz yeterlik, algılanan kontrol ve katastrofiyi içerir ve hastanın değişime hazır olma durumu   ve kaçınma düşünülmelidir. Öz-yeterlik başarılı baş ağrısı yönetimine aracılık eder ve baş ağrısı üzerinde kendi kontrolü algılananla ilişkilidir Öte yandan, katastrofikasyon ağır migrendeki azalmış işlevsellik ve yaşam kalitesi ile ilişkilidir ve kronik ağrıda daha fazla ağrı ve engellilik vardır .

Psikolojik çalışma, ve kontrol odağı ve öz-yeterlik alanındaki kognitif faktörleri test etme testi yardımıyla arttırılabilir (Baş ağrısı Yönetimi Öz-Yeterlik Ölçeği). Yeni yönler, halihazırda Ülkemiz de geliştirilme ve değerlendirmeye tabi tutulan, birinci basamak, ara bakım ve özbakımın bir parçası olarak kullanılmak üzere bilişsel-davranışsal kendi kendine yönetim, rehberli eğitim ve tedavi için internet tabanlı protokollerdir.

Baş ağrısı hastalarında, özellikle migren için tıbbi profilaksinin tek başına baş ağrısı hastalarının yaklaşık yarısında etkili olduğunu belgelendiği için acil olarak ilave stratejilere ihtiyaç duyulmaktadır Davranış terapisi tek başına daha etkili değildir, ancak ikisinin kombinasyonu tek terapiden daha üstündür Kronik ve tedavisi zor baş ağrısı olan hastalara uygun bir terapötik kavram sağlamak için, disiplinlerarası bir yaklaşım sıklıkla önerilir ve çok alakalı olduğu düşünülür. Bununla birlikte, böyle bir multidisipliner tedavi programı için ideal süre ve ayar hala tartışmalıdır Yaşam tarzı değişiklikleri ve farmakolojik tabanlı olmayan tedavi yaklaşımları hakkında hastanın eğitimini iyileştirmek için en azından bir ihtiyaç olduğuna karar verilmiştir. Ayrıca, akut ve profilaktik tedavi ile ilgili eğitim gereklidir, zira hastanın güçlendirilmesi, çoğu hastada yetersiz olan tedavi önerileri ile uyum ve uyumluluğu artırabilir. Son zamanlarda, multidisipliner bir tedavi programında, farmakolojik olmayan tedavinin tavsiyelerine bağlılığın, daha iyi sonuç ve baş ağrısı günlerinin azaltılması ile ilişkili olduğu gösterilmiştir

Multidisipliner tedavi kavramlarının sonuç değerlendirmesinde başlıca zorluklar şunlardır: (a) genel sonuçların ölçülmesi (örneğin baş ağrısı günleri ve canlı kalma), uygulamanın böyle bir modüler tedavi konseptinin farklı bölümlerinin etkinliği hakkında sonuçlara izin vermez. (b) Baş dönmesi merkezlerinde eşit muamele gören hastaların (baş ağrısı gün sayısı, psikiyatrik komorbidite ve hastalık yükü ile ilgili) eksikliği, aynı tedavi konseptine girmeyen standart bir tedaviyi çoklu disiplinli muamele ile karşılaştırmak çok zordur. Optimal değerlendirme multidisipliner tedaviyi plasebo durumuyla karşılaştıran ve multidisipliner tedavide mümkün olmayan randomize bir çalışmada yapılacaktır. (c) Baş ağrısı merkezlerinde yapılan gözlemsel çalışmalar, multidisipliner tedaviye katılan hastaların farklı tedavi motivasyonlarından katılımsız hastalarla karşılaştırıldığında etkilenebilir.

Baş ağrısı merkezlerinin uluslararası işbirliği, disiplinlerarası temasları ve araştırmaları da oluşturabilir ve yoğunlaştırabilir, böylece ileride iyileştirilmiş tedavi sağlayabilir. Çeşitli ulusal sağlık sistemleri içerisindeki farklı koşullara rağmen, baş ağrısı terapistleri birbirlerinden ders alabilir ve disiplinler arası tedavide yeni ve daha etkili stratejiler geliştirebilirler. Elektronik baş ağrısı günlükleri gibi internet tabanlı araçlar, klinik araştırmalarda optimize edilebilir, test edilebilir ve uygulanabilir ve böylece umut verici yeni stratejilerin erken ve etkili bir şekilde uygulanması için farklı ülkelerde ve dillerde kullanılabilir. Akademik ve akademik olmayan baş ağrısı tedavi sağlayıcıları arasındaki tedavide daha yoğun araştırma bulguları ve deneyim alışverişi, sinerjizm, daha iyi tedavi seçenekleri ve baş ağrısı merkezlerinde çalışanların yüksek iş tatmini ile sonuçlanabilir.

Başarılı stres,yönetimi  yaşam olayları, uyku sorunları ya da ortaya çıkan kaygı ya da depresyon gibi potansiyel olarak değiştirilebilir risk faktörleri açısından daha karmaşık problemleri olan baş ağrısı hastalarının baş ağrısı bozukluklarında uzmanlaşmış psikologların yardımına ihtiyacı vardır. Sağlık bakımının 2. veya 3. basamağında faaliyet gösteren çok disiplinli baş ağrısı merkezleri, bölgesel sağlık kuruluşları ve bu karmaşık ve refrakter kronik ağrı hastalarında özel ilgiyle veya deneyime sahip danışmanlarla yakın işbirliği içinde çalışmalıdır.

Gelecekteki etkinlikler, hastaların kendi kendine yönetimi veya çevrimiçi günlükleri için internet veya akıllı telefonlar gibi yeni teknolojileri düşünmelidir. Bu enstrümanlar prospektif çalışmalarda daha da geliştirilebilir ve test edilebilir İnternet temelli eğitim, çevrimiçi migren izleme ve mobil izleme ve koçluk için yöntemler, birincil baş ağrısı alanında davranışsal desteğin ve psikolojik rehberlik alanının yaygınlaştırılmasına yönelik araçları umut vericidir. Bununla birlikte, hem maliyet açısından hem de baş ağrısı hastalarının yanı sıra baş ağrısı merkezleri tarafından da kabul gören bir şekilde yapılmalıdır.

Sonuç olarak, çok disiplinli uygulama  üzerine değerlendirme, daha yakın işbirliği ve daha fazla araştırma için güçlü bir ihtiyaç vardır. Ayrıca, farklı modalitelerin hangi birliğinin, bireysel hasta için multidisipliner bir tedavi programının parçası olması gerektiğini saptamak da önemlidir. Komplikas- yon olmayan nadir baş ağrısı şikayeti olan hastalarda tek başına medikal tedavi uygun olabilirse de, daha karmaşık ve ciddi derecede etkilenen hastalarda multidisipliner yaklaşım tavsiye edilmektedir.