Çocukluk Obezitesi ve Psikolojik kontrol
Yetişkin obezliğinden daha fazlası
Yetişkin tipi diyabet (insülin direnci)
Daha büyük vücut
Erken ergenlik
Yüksek tansiyon, kalp hastalıkları
Ortopedik stres ve sakatlık (70% of SCFE)
Hiperlipidemya
Uyku apnesi ve nefes problemleri
Polikistik Over sendromu
Rahim, göğüs ve kolon kanseri
Safra taşı (çocuk vakaların yüzde otuzüçü obez)
Steatohepatit (çocukluk
vakalarının yarısı obez)
Duygusal ve hayatın gidişhatıyla ilgili sorunlar
Kardiyovasküler hastalıklar
Atherosclerosis
Hipertansiyon
Obezite, Hipertansiyon
ve Dislipidemi
Obez çocuklarda
olmayanalara oranlara hipertansiyon riski 3 kat fazladır
VKİ arttıkça
hipertansiyon riski oranı artar.
Dislipidemi
Aşırı kilolu çocukların yüksek kolesterolü olma olasılığı 2 ½ kat fazladır
Toplam
Kolesterol (TC) >200
LDL >
130
HDL<35
Çocukluk Obezitesinin
akciğerle ilgili etkileri
Pulmoner fonksiyonlarda
düşüş >15% obez çocuklarda >80% - 40% obez
olmayan çocuklarda
Uyku apnesi
Obez çocukların %94ünde
uyku düzeni bozuklukları
Ciddi uyku apnesi
hipovantilasyon, sağ ventriküler irileşmesi, kalp yetmezliği, olası pulmoner
embolizmlere sebep olabilir.
Özet, Çocukluk
obezitesi risk faktörleri
1. Bebeklikte
çok fazla süt
2. Çok
fazla gazlı içecek
3. Çok
fazla meyve suyu
4. Ketçap
veya mayonez kullanımı/aşırı kullanımı
5. TV
önünde yemek yemek
6. Günde
2 saatten fazla TV izlemek
7. Abur
cubur yemek
8. Arabadan
yemek yemek
9. Kahvaltı
etmemek
10. Beden
eğitimi derslerine katılmamak
Obezitenin gelişimine
etki eden değişkenler
Doğa vs. Çevre
Aile değişkenleri/Genetik
Obezitenin gelişiminde
genetik bağlantı olduğuna dair genel bir konsensus
(Myer & Stukard, 1993)
Aile değişkenleri/Ortak
Alan
bebek ve küçük
çocuklarda, ailenin besin tedariği ve evdeki aktiviteler açısından önemi büyük.
Açlık ve doyum
noktalarının düzenlenmesini etkileyebilir.
Obezitenin gelişimine
etki eden değişkenler
Azalan
fiziksel aktivite şansı
Oturarak
yapılan aktivitelerin artması
Yüksek yağlı
ve yüksek kalorili yiyeceklerin artması
Teknolojik
bağımlılık
Psikolojik değerlendirme
Psikososyal
bağlantılıdır
“Çocuklukta ve
gençlikte obez olmak birçok olumsuz psikososyal durumla bağlantılıdır” (Jelalian & Mehlenbeck, 2003, p.
530).
Sosyal problemler ve
açıklar
Depresyon
VKİ kızlarda depresyon
semptomlarıyla pozitif korelasyon içerisindedir(Erickson,
Robinson, Haydel, & Killen, 2000)
Depresyon hakkında 5
uyarı sinyali
Üzgün, kaygılı veya
“boş” ruh hali
“son
zamanlarda kendini üzgün, endişeli ya da farklı hissettin mi?”
2) Düşen okul performansı
“Okulun artık daha zor
olduğunu veya eskisi gibi herşeyi kolay yapamadığını farkettin mi?”
3) Keyif/ilgi
alanlarının veya spor aktivitelerinin azalması
“eskiden hoşuna giden
birçok şeyden artık keyif alamadığını düşünüyor musun?”
4) Çok az veya çok uyumak
“
“Eskiden uyuduğuna nazaran daha fazla veya daha az mı uyuyorsun?”
5) Kilo ve ve iştahta
değişim
“Son
zamanlarda iştahın değişti mi?”
Psikolojik
Değerlendirme
Özgüven
Fiziki ve genel anlamda
düşük özdeğer(Braet, Mervielde, & Vandereycken, 1997)
özgüven okul çağı ve
gençlik arasında düşer(Strauss, 2000).
fiziksel aktiviteye
nazaran düşük yeterlilik (Trost, Kerr, Ward, &
Pate, 2001)
Yaşam kalitesi (JAMA, 2003)
Obez çocukların ölçülen
yaşam kalitesi pediyatrik kanser hastaları kadar düşük
Psikolojik değerlendirme
Yeme bozuklukları
Obezlik yemek yeme
bozukluğu gelişimi için büyük bir risk faktörüdür
(Fairburn, Welch, Doll, Davies, & O’Conner, 1997).
Yeme Bozukluğu NOS (Kompulsif yeme bozukluğu)
Tatminkar durumların
olmadığı zamanlarda aşırı yemek yeme, Bulimia Nervosa’nın karakteristik
özelliği (DSM-IV; Amerika Psikiyatri
Birliği).
Prader-Willi sendromunu
elemek önemlidir
Psikolojik değerlendirme
Geçmiş hakkında bilgi almak içinöneriler
Aşağıdaki alanları değerlendirin:
Sosyal fonksiyonlar
Kişilikle ilgili kavramlar
Ruh hali
Yeme bozuklukları
Psikolojik Tedavi
Genel Açıklama. Obez çocuklara
yapılan birçok müdahale grup içerisinde olur ve aşağıdakileri içerir:
1) Diyetsel kısıtlamalar
2) Fiziksel hareket
3) Davranışsal değişiklikler
4) Ailenin katkısı
Psikolojik tedavi
Diyetsel kısıtlamalar
Trafik lambası diyeti” (Epstein, Wing , & Valoski, 1985)
Kırmızı: çok yağlı
yiyecekleri sınırlamak
Sarı: Sarı/nişastalı
yiyecekleri kararında yemek
Yeşil: Serbestçe sebze
ve meyve yenilebilir
Fiziksel hareket
hayat tarzındaki
fiziksel hareketi arttırıp, yatarak ve oturarak yapılan aktiviteleri azaltmak (Epstein, Paluch, Gordy, & Dorn, 2000).
Günlük hayatın parçası
olacak fiziksel aktivite
Haftada yarım saatlik
egzersizlere başlayıp her hafta yarım saat arttırmak. Hedef: haftada 180
dakika.
Psikolojik tedavi
Davranışsal değişiklikler
Fiziksel aktivite ve diyeti kendi kendine
gözleme
Uyarıcı kontrolü
Başarıyı sağlamak için çevreyi değiştirmek ( evde gazlı içecek bulunmaması)
Ödüller koymak (pozitif
şartlanma)
Diyet ve egzersizdeki
iyileştirmelerle, pasif yaşam tarzı ve VKİ oranındaki düşüşleri ödüllendirmek
Davranışsal değişim
hedefleri
Hayat tarzındaki değişimleri öğret, gözle ve destekle
Yüksek yağlı besin değeri düşük yiyeceklere erişimi kısıtla
Farklı alışveriş et
Daha sağlıklı yemekler pişir
Fiziksel aktiviteyi arttır
Durağan ve tembelliği arttıran aktiviteleri azalt
Ruh halini değiştirmek veya etki için yiyecek kullanma
Çevre baskısıyla baş edebilmek için metodlar geliştir
Yiyecek tüketimini arttıran hareketlerden kaçın
Hedef belirlemek
Problemi keşfetmek
Geçmişte ne yaradı ne
yaramadı
Problemin anlamını
belirlemek
Düşünceler, engeller,
maliyet, değişikliğin yararları
Gerçekçi hedefler
tespit etmek
Bir hareket planına
karar vermek
Basit, belli, rutinin
bir parçası olacak
Sonuçları gözden
geçirmek
Stratejileri
değiştirmek
Hedef belirlemek
Değiştirilmesi gereken
bir veya iki önemli hedef seçin (örn. Uzun dönemli kilo kaybı)
Yukarıdakine bağlı
davranış hedefine karar verin (kısa vadeli kilo kaybı)
Beslenme
alışkanlıklarında ufak değişiklikler
Egzersiz yapmada ufak
değişiklikler
Her adımda, ödüllerle beraber beklentileri de arttırın
Uygulanabilir öneriler
Göz önüne alınacak genel bilgiler
(Jelalian & Mehlenbeck, 2003) Çocuğun
veya gencin kilo kaybı için motivasyonunu değerlendirin
Çocuğun kilosu hakkında
endişesi var mı?
Çocukla alay ediliyor
mu?
Çocuk etrafındaki diğer
çocuklara ayak uydurup fiziksel aktivitede onlarla beraber olabilir mi?
Eğer motivasyon aileden kaynaklıysa, aile müdahalesi
gereklidir.
Eğer çocuk motiveyse, çocuğa sağlıklı
davranış biçimi öğretilebilir.
Uygulanabilir öneriler
Aile bazlı müdahaleler
Bütün aileyi toplayın
Sağlıklı
alışkanlıkların bütün aile üyelerinin yararına olduğu fikrini destekleyin
Ebeveynlerin evdeki
yiyecekler üzerinde sorumluluk almasını destekleyin
Özel günlerde, yemek
haricinde de olacak aktiviteleri destekleyin
yiyeceği bir ödül
olarak kullanmayın
ailelerin TV izleme
oranını gözlemlemesini destekleyin.
Uygulanabilir
müdahaleler
Kişi bazlı müdahaleler
Çocuk veya
genci kendi fiziksel aktivite ve yeme alışkanlıklarını gözlemlemesi konusunda
cesaretlendirin
Mantıklı
ve davranış odaklı hedefler koyun
Daha
sağlıklı yeme alışkanlıklarını destekleyin
Fiziksel
aktivitede artışı destekleyin
Kiloyu
haftada bir kontrol edin
Uygulanabilir
Metodlar
Kaiser kısa ve öz müzakere modeli: Davranış
değişimini ilerletmek için kılavuz.
Değişim için motivasyonu değerlendirmek için kısa
ama etkili bir araç.
Değişim evreleri modeli
Değişimin beş evresi
Düşünme öncesi
Düşünme
Hazırlık
Hareket
Sürdürme
Düşünce öncesi Evre
Değişim amaçlanmıyor
Davranışın olumsuz sonuçları olduğuna inanmıyor
Değişime direnci olabilir
Sağlık uzmanları bu evrede müdahale etmede dirençli
olabilir
Eksiler >> Artılar
Özgüven
Değişimi amaçlıyor
Olumsuz sonuçların farkında
Nasıl başlayacağını bilmiyor
Eksiler > Artılar
Fazlasıyla motive
Özgüven
Hazırlık
evresi
Küçük/tutarsız değişimler yapıyor
Nasıl başlayacağı hakkında biraz fikri var
Bunu nasıl devam ettireceğini bilmiyor: plana
ihtiyacı var
eksiler = artılar
Dışardan motive
Genelde
“hareket” programlarına katılan insanlar.
Özgüven
Hareket
evresi
6 aydan az bir süredir gerekli davranış
değişikliklerini yapıyor
Geriye dönüş riski en yüksek
Çoğu insan değişim sürecini kullanıyor
Eksiler < Artılar
Dışardan (ve içerden) motive
“Hareket” programlarına katılma şansı en yüksek
Özgüven
Sürdürme
evresi
Değişimi devam
ettirmek
Davranışa ne olursa olsun devam etmek
Değişim süreci artık yetenekler olmuş
durumda
eksiler < < artılar
Kendi içinde motive, değer yargılarının bir
parçası olmuş durumda
Özgüven
Değişim
süreci
Bilgi stratejileri
(erken evreler)
Bilgiyi arttırmak
Yararları anlamak
Risk uyarıları
Sonuçlar hakkında düşünmek
Sağlıklı olanakları arttırmak
Davranış stratejileri
(sonraki evreler)
Bir vaatte bulunmak
Sosyal desteğe açılmak
Alternatifleri kullanmak
Kendinizi ödüllendirmek
Kendinize hatırlatmak
