DİYABETİK ERGENE PSİKOLOJİK YAKLAŞIM TEKNİKLERİ

Ergenlik?

·        Winnicott “Büyümek, bedende ve ergenin ruhsal dünyasında gerçekleşen saldırgan bir eylemdir.”

§  Birçok açıdan büyük değişikliklerin yaşandığı bir başkalaşım/bireyselleşme dönemi

§  Bazı yazarlara göre ergenlik,  ikinci bir doğum

§  Zayıf, kırılgan ve savunmasız bir dönem

§  Egonun çok fazla hassaslaştığı, ama aynı zamanda çok fazla çalışması gereken bir dönem

§  Dış gerçekliğe/yaşama  uyum süreci

§  Ergenlik, tam bir yapı oluşumundan önceki aktif süreçtir.

·        BÜYÜYEN SADECE BEDEN DEĞİL!

·        Ergen sadece çocukluk bedeninden değil, çocukluktaki ilişki biçimlerinden de ayrılmak zorundadır. Çocukluk döneminde kullandığı savunmaları gözden geçirmeli ve yeniden yapılandırmalıdır.

·        Ancak bu durum çoğu zaman iyimser bir beklenti den öteye geçemez.

 

·        Gel de Yönet!

·        Ergen bir taraftan özgür olmak isterken bir taraftan da anne-babadan ayrılmak istemez(gece 3’e kadar gezip ÖSS’ye anne-babasıyla gitmesi).

·        Ciddi ruhsal sorunların bazıları bu dönemde ortaya çıkar ve erken fark edilmezse ömür boyu izleri sürecek sorunlara dönüşebilir.

 

·        Referans Teşkil Eden Bir Dönem

·         Yetişkin dönemindeki birçok patoloji kaynağını ergenlik döneminden alır. Yeme bozuklukları, madde kullanımı, intihar düşünceleri, evden kaçmalar, adam yaralamalar vb… ergenlikte başladığı gibi psikotik süreçler ve dağılmalar da bu dönemde başlar.

·        Bu çocuk bizim mi?

·        Aslında bebeklikten itibaren oluşturduğumuz paketin açılmasıdır.

·        Sürprizi bol bir kutu

·        Kaos ve melankoli içeriyor.

·        Üstüne yaşam koşulları sınavlar vs…

·        Bir de sorumluluklar olmasa.

·        Ergen hep almak ister!

·        Ergende sık karşılaşılan problemler

·        Ergenlerde bir tembellik vardır, ancak bu, inhibisyondan kaynaklanır. Arkasında depresif bir duygu vardır ve problematiğe karşı geliştirir bunu ergen. Dış dünyadaki nesneleri istemez, dış dünyaya yatırım yapmak istemez.  Burada hem değişiklik için büyük bir arzu, hem de yerleşik olma isteği vardır.

·        Yok yok!

·        Ergenlikte okul problemleri çok fazla görülür.

·        Aile içi çatışmalar

·        Arkadaşlık ilişkilerinde istikrarsızlık

·        Umursamazlık

·        Aşırı duygusal hassasiyet

·        Okul başarısızlığının yanı sıra duygusal başarısızlıklar da yaşanabilir(en çok yaşanan inhibisyon budur).

·        Kimlik karmaşası

·        Anti sosyal eğilimler

·       
Ergenlikte Ne
Olur?

·        Bu dönemde,  cinsiyetle ilgili iç salgı bezlerinin etkisiyle bedende değişim başlar. Ergenlikte en çok değişen şey bedendir. Aslında bedende hiçbir zaman ergenlikteki kadar zengin bir değişim görmüyoruz. Ama bu aynı zamanda hem değişim hem de karışıklık olarak görülmelidir.

·        Eşgüdüm!

·        Ruhsal gelişimle bedensel gelişim eş zamanlı gitmemektedir, bir harmoni yoktur. Öncelikle hormonal, fizyolojik bir değişimle ergenliğe girilir. Beden gelişmiş, ancak ruhsal dünya henüz gelişmemiştir. Krizi oluşturan bir taraftan da budur aslında. Çocukluk bedeninden kurtulmuştur, ama çocukluk dönemi savunmaları vardır.

·        Parodox İşe Yarıyor!

·        Aile içindeki konumu değişmeye başlar; çocukluktan çıkmıştır ve sorumlulukları artmıştır.

·        Ergenlikteki değişimin en önemli yanı, ebeveyne karşı özgür ve bağımsız olmak, yani onlardan farklı bir birey olmaktır.

·        Aile Ne İster ki?

·        Ergenlik sorunsalının en temel ekseni, ebeveyne olan ihtiyaçla bedendeki değişim sonucunda gelinen kendi başına bir birey olma paradoksudur.

·         Ergenlerde yıkıcılığa kadar varan direnme, karşı gelme gibi yaklaşımları anlamanın en iyi yolu, bu ayrışma-özerkleşme paradoksunu bilmektir.

·        Toplumsal rolleri oluşmaya başlar, gelecekle ve meslek hayatı ile ilgili hedefler oluşturmaya başlar.

·        Diyabet ve Ergenlik

·        Ergenlik

·        Bireyselleşme süreci

·        Cinsel gelişim

·        Artan beden algısı

·        Sosyal açılım

·        Öfke ve kaygı

·        Özdenetimsizlik

·        Psikolojik durum değişiklikleri

·        Diyabet

·        Bağımlılık eğiliminde artış

·        Erken gelişim vs.

·        Beden algısında ciddi bozulma

·        Gizlenme eğilimi

·        Öfke ve kaygıyı tetikleyiş

·        Özdenetim gerekliliği

·        Depresyon ve anksiyete de ciddi artış

·        Dikkat!

·        Diyabet tüm ergenlik sürecini derinden etkileyen bir sağlık sorunudur.

 

·        Diyabetik Ergene Terapötik Yaklaşım İlkeleri

·        Gerçekçi yaklaşım

·        Ölçülü  samimiyet

·        İçinde olunan dönemi iyi analiz

·        Savunmaların keşfi

·        Mutlak ve koşulsuz saygı

·        Öfkenin objesinin tespiti

·        İkincil kazançların tespiti

·        Gerçekçi hedefler

·        Uygulanabilir metotlar

·        Özdenetim artırıcı  etkinlikler

·        Gerçekçi Yaklaşım

·        Diyabet konusunda objektif bilgilendirme

·        Aileden bağımsız değerlendirme

·        Oluşmaya başlamış kişilikle doğrudan temas

·        Duygusal ve rasyonel iletişim bileşeni

·        Riskler konusunda tehdit içermeyen anlaşılır ifade(tehdit yok)

·        Sonuç odaklı değil süreç odaklı ilişki(adım adım)

·        Kolay olandan başlama kontrol gücünü artıracaktır(kan şekeri ölçümü).

·        Ölçülü Samimiyet

·        Abla değil.

·        Anne hiç değil.

·        Öğretmen değil.

·        Arkadaş değil.

·        Muhbir değil.

·        Dayatmacı değil.

·        Sanırım en iyisi problem ortak paydasında problemin ötesinde işbirliği…

·        Tek gerçek ortak payda!

·        Hangi Dönemin İçindeyiz, Doğal Olan Ne?

·        Ergenlik hakkında yeterlilik

·        Ergen davranışları ve sembolizasyonları hakkında yeterlilik

·        Ergen ilişki biçimleri hakkında yeterlilik

·        Ergen psikolojisi hakkında yeterlilik

·        Savunmaların Keşfi?

·        Hangi savunmaları kullanıyor?

·        Değişim için motive mi?

·        Diyabetin onun için anlamı ne?

·        Diyabet ne için engel?

·        Peki gerçekten engel mi?

·        Geribildirim

·        Öfkenin Objesi

·        Neye karşı direnç?

·        Aileye karşı mı?

·        Sisteme karşı mı?

·        Sorumluluğa karşı mı?

·        Yoksa sadece bunlar birer yansıtma mı?

·        Öfke sadece hastalığa karşı olabilir mi?

·        Kan şekeri ölçüm cihazını kırmasını nasıl değerlendirirsiniz?

·        Ya da sık karşılaşılan unutkanlıkları???

·        İkincil Kazançları Anlamak

·        Diyabet yeni bir savunma mı?

·        Daha fazla ilgi için yeni bir zemin mi?

·        Başarısızlık için neden mi?

·        Sorumluluk almamak için  sağlam bir gerekçe mi?

·        Gerçekçi Hedefler

·        Başarılabilir olmalı.

·        Modüler, değişebilir olmalı.

·        Tutarlı olmalı.

·        Güçlendirme esasına dayalı olmalı.

·        Kontrol edilebilir olmalı.

·        Umut  içermeli.

·        Uygulanabilir Metodlar

·        Basit kontrol listeleri

·        Ergenin hayat tarzına göre dizayn

·         edilmiş olmalı.

·        Çok fazla beklenti içermemeli.

·        3 adımlık listede aslında hedefiniz bir tane olmalı hedef iyi seçilmeli.

·        Liste maddelerine vurgu sizin kontrolünüzde olmalı.

·        Özdenetimi güçlendirmeli.

·        Örnek

·        Hedef kan şekeri ölçüm sıklığını artırmak

·        Gerçekleşmesi  zor 3 öneriyle birlikte listelendiğinde genç her zaman ki gibi kolay olanı seçerek tüm ödevlerini yapmış sayacaktır kendini

AİLE ye TERAPÖTİK YAKLAŞIM İLKELERİ

 

·        Sosyalleşme

·        Algısal inşa

·        Hiyerarşik  özellikler

·        Pedagojik unsurlar

·        Geleceği etkileme özelliği

·        Bireysel  ve toplumsal tutumların öğrenilmesi

·        Fonksiyonel yapı

·        Tek ve En Önemli Amaç:

·        Bireyin ve ailenin,tıbbi ,psikolojik,sosyal ve kültürel güçlükler karşısında sorun çözme ve baş edebilme becerilerinin yükselmesine katkıda bulunmaktır.

·        KEŞFET!

·        Her ailenin kendi yapısı ve işlevselliği farklıdır; Stres, çatışma ve problem  durumlarına karşı özgün baş etme yolları vardır.

·        Keşif Süreci

·        Diyabetin aile üzerindeki etkilerini anlamak

·        Bireyde yarattığı fiziksel ve ruhsal etkiyi anlamak

·        Aile içi sorumluluk dağılımını anlamak

·        Ekonomik ,sosyal,kültürel  sondaj

·        Diyabet öncesi dönem çatışmalarını anlamak

·        Mevcut baş edebilme problemlerini anlamak

·        Olası güçlü ve zayıf yanları tespit etmek

·        Aile içi fikir liderini tespit etmek

·        Ama Nasıl?

·         Bireydeki ruhsal belirtileri ve işlevsel bozuklukları, ilişkiler alanında ele almak

·        Aile ve evlilik içi çatışmaları ile ailenin daha geniş çevresi ve toplumla çatışmalarını çözümlemek

·        Ailedeki yakınmalar için ailenin sorun çözmede kullanabileceği referans  ve davranışları belirlemek ve kullanma güçlerini motive etmek

·        Ailenin duygusal gereksinimlerini keşfetmek ve olası problemleri formüle etmek

·        Aile Yaklaşımında Diyabet Eğitimcisinde Olması Gereken Özellikler

·        İletişim becerileri

·        Sorun çözme becerileri

·        Danışmanlık becerileri

·        Diyabet bakım ve eğitim becerileri

·        Pedagojik formasyon

·        Psikopatoloji  formasyonu

·        Terapötik İletişim

·        İlişkiye dahil olma

·        Yansız tutum

·        Yargılamayan

·        Fonksiyonel

·        Saygı öncelikli

·        Anlamaya dayalı

·        Empatik

·        Farklı Bir İletişim

·        Benlik saygısını korumaya yönelik, kişinin kendisini özel ve farklı hissetmesini sağlayacak etkili bir iletişim ,diyabetli bireyle eğitim hemşiresi arasındaki güven ilişkisinin anahtarı olacaktır.

·        Etkili İletişim Becerileri İçin Anahtar Kelimeler

·        Hastayla ilgili düşüncelerimiz iletişimi başlatmak için etkili bir yoldur!

·        Bugün çok yorgun görünüyorsunuz …                           

·        Bu sabah çok neşelisiniz.   

·        Geçen görüşmemizden bu yana kilo mu verdiniz?

·        Özellikle olumlu ve bir önceki görüşmeye atfen yapılacak bir geriye bildirim iletişimin çok daha kolay başlamasına katkıda bulunacaktır.

·        Bu adımdan sonra ise konuya geç kalınmadan giriş yapılmalıdır.

·        “Bugün sizinle diyabeti kontrol etmeyi konuşmak istiyorum.”  

·        Doğru Sondaj, Keşif İçermeli!

·        Doğru iletişim kanalı bulma arayışı,eğitim

·        algoritmamızı sağlam temeller üzerine

·        kurmamıza yardımcı olacaktır.

·        Yararsız sondaj: nerelisiniz?

·        Yararlı sondaj: bana işinizden                               yada eşinizden söz eder misiniz?

·        Dikkat edilecek husus,sorduğumuz soruya

·        verilen cevabın duygu,algı,ve biliş içermesi

·        olmalıdır.

·        Terapötik Soruların Özellikleri

·        PSİKOLOJİK BOYUTU:

·        Son zamanlarda sıklıkla ve açıkça düşündüğünüz bir probleminiz var mı?

·        Bu problemin geçmişte sahip olduğunuz diğer problemlerle ilişkisi var mı?

·        Bununla ilgili bir örnek var mı?

·        Bu örnek, ebeveynleriniz ile geçmişte olan çatışmalara benziyor mu?

·        Son zamanlarda yaşamınızda çok değişiklik oldu mu?

·        Şimdi kendinizi nasıl görüyorsunuz?

·        Bu durumlar benlik saygınızı etkiledi mi?

·        Sosyal Boyut

·        Genelde başka insanlarla çok fazla zaman harcıyor musunuz?

·        Diğer insanlar size farklı bir şekilde karşılık veriyorlar mı?

·        Son zamanlarda yakın ilişkilerinizde değişiklik oldu mu?

·        Arkadaşlarınız durumunuz hakkında ne düşünüyor?

·        Kendinizi çok eleştirir misiniz?

·        Bu dünyada(yaşamda) bugün birlikte olabilecekleriniz ile ilgili olarak ne düşünüyorsunuz?

·        Bugün diğer insanların kendi problemlerinizden  sorumlu olduklarını hissediyor musunuz?

·        Başkalarının etkisiyle yada kendi değerlerinize  göre hareket eder misiniz?

·        Biyolojik Boyut

·        Herhangi bir aile üyenizde de buna bezer bir problem var mı ?

·        Ailenizde herhangi biri , psikiyatrik bir hastalık nedeniyle hastaneye yatırıldı mı?

·        Son zamanlarda yeme ve uyku alışkanlıklarınızda bir değişiklik oldu mu?

·        Son zamanlarda olağan dışı bir şekilde üzüntü veya mutluluk hissettiniz mi?

·        Başkalarına açıklamakta zorlandığınız olağan dışı deneyimleriniz oldu mu?

·        Düşünceleriniz genelden daha hızlı veya yavaş bir şekilde hareket ediyor gibi mi görünüyor?

·        AİLE İLE İLETİŞİMDE ETKİN SORU SORMA BECERİSİ

·        Açık Uçlu Sorular: Evet ya da hayır ile yanıtlanamayacak sorulardır.Temelde kişinin belirli bir konu ile ilgili görüş, düşünce  ve duygularını anlamaya yarar. Açık uçlu sorular hiçbir ön yargı olmaksızın iletilere  açıklık getirir.Açık uçlu sorularda karşımızdakini anlayabilmek için tam bir dinlemeye geçmek gerekir.

o   Yakın gelecekte kendinizle ilgili bir değişiklik düşünüyor musunuz?

o   Sizce doğru olan ne?

o   Daha iyisini yapabileceğinizi düşünmeye ne dersiniz?

 

·        Soru ,Sorgulama Değil!

·        Bazı düşüncelerinizin kontrol altında olmadığı hissine kapılıyor musunuz?

·        Başkalarının beklentileri nedeniyle baskılanmış hissediyor musunuz?

·        Ne sıklıkla (ve ne kadar)alkol içiyorsunuz?

·        Herhangi başka bir madde kullanıyor musunuz?

·        Madde veya alkolle ilişkili herhangi bir probleme sahip misiniz?

·        Şu an önerilen herhangi bir ilaç kullanıyor musunuz ?

·        Kültürel Boyut

·        Sizin şu anki yaşamınız , büyürken (yetişirken )ki aile yaşamınızdan ne kadar farklı ?

·        Aileniz ve arkadaşlarınız şu an sizin anlayacağınız sıkıntılara sahip mi?

·        Bu çeşit problemlere önceki yaşadığınız kültürünüzden insanların tepkisi nasıldı?

·        Onlar böyle bir durumu nasıl açıklıyor veya hissediyorlar?

·        Soruların Anatomisi

·        Sorduğunuz sorular görüşmenin içindeki tüm gerekli  ayrıntıları ortaya koyacak şekilde olmalıdır.

·        Sorunla ilgili yer,nitelik ,nicelik ,kronoloji,ortam koşullar ve ilgili değişkenler açıklaştırıcı olmalıdır.

·        Sorulan sorular karşımızdaki tarafından anlaşılır olmalıdır.

·        Tıbbi dil kullanılmamalı , açık ve basit bir dil  kıllanılmalıdır.

·        Bir sorunun  cevabı  içinde belirginleşmiş olmamalıdır.             - “Taburcu olduğunuz için seviniyor                                        olmalısınız???”    

-      “Çocukların dövülmemesi gerektiğine  inanıyor                             olmalısınız???”

·        Merak mı?

·        Sorular merakımızı gidermeye yönelik olmamalı, yaralayıcı,zedeleyici sorular sorulmamalıdır.

-      “Eşiniz sizi neden terk etti?”

·        Birkaç soru aynı anda sorulmamalıdır.

·        -  ”Size anlattığım önerilere uydunuz mu ,           diyetinize dikkat ettiniz mi , kontrollere      gittiniz mi?”

·        Sorular neden ve niçin ifadeleriyle başlamamalı , aile üyesi sorgulandığını  hissetmemelidir.

·        - ”Neden bu zamana kadar kontrole        gelmediniz ?”

-      “Niçin diyetinize uymuyorsunuz?”

·        Davranışsal Boyut

·        Her zaman problemlere neden olan herhangi bir spesifik davranışınız var mı?

·        Sizin durdurmak istediğiniz  kontrol altında görünmeyen  herhangi bir davranış var mı?

·        Gerçekten yapmak istemediğiniz  bazı davranışları yaparken zorlanıyor musunuz?

·        Diğer insanlar size nasıl tepki gösteriyor?

·        Arkadaş edinmek kolay mı?

·        İletişim konsantrasyonu,
ilişkinin kalbidir!

·        Amacı gözden geçirmek ve amaç ;diyabet ortak paydasından sapmadan,diğer konuların  üzerinden geçilmelidir,reddedici olmadan, ancak istediği gibi düşünmeye de hakkı olduğunu hissettirmek yararlı olacaktır.

·        “Haklı olabilirsiniz ama sizce bu diyabetinizi kontrol altına almamızı kolaylaştıracak mı yoksa ?”

·        “Ancak yinede başarılı olmanıza engel bir durum görmüyorum.”

·        Kavramsallaştırarak fikir uçuşmalarının önüne geçin!

·        Özetleme,yorum,ve aktarım: görüşme boyunca söylenen sözlerin amaçla ilgili kısımlarının altını çizmek son derece önemlidir.

-      “Doğru anlamış olmak için sormak istiyorum,

o   sanırım babanızın sizi yeterince takdir etmeyişinden bahsettiniz???”

§  Ya da

o   - “Çok yorgun olduğunuzu hissettiriyorsunuz.”

o   - “Bütün bu anlattıklarınız ne kadar zorlandığınızı                                        gösteriyor.”

o   - “Sanırım suçlu aramadığınızı anlatıyorsunuz.”

 

·       
Aile ile Terapötik  Görüşme İlkeleri
Özetle…)

·        Aile bireylerinin tedaviye ilişkin endişelerini ifade etmeleri için açık uçlu sorular sorma (Tedavinizden memnun musunuz,sizin için her şey yolunda mı?)

·        Hastaya bakım verecek birey /bireylerin diyabetle ilgili bilgilerinin ne olduğunu öğrenme

·        Aile bireylerinin diyabete ilişkin bilgilerini yeniden düzenleme,kulaktan dolma bilgileri ayıklama ve kolayca ulaşabileceği sık rastlanır bilgileri verme(“Hımmm herkes aynı şeyi söylüyor.” duygusunu yaratmak yararlı olacaktır.)

·        Aileye hastaya verilen tedavinin neden verildiği ve hastalığı Tedavi etmedeki etkisini anlaşılabilir bir dille anlatma

·        Tedaviden  beklenen olumlu etkinin görülmesi için ilaçları düzenli kullanmanın önemini anlatma (ki son derece önemlidir)

·        Yan etkilerin olabileceğini, ancak sağlanan faydanın daha önemli olduğunu vurgulama

·        Aileye tedavi süresince hastalarının günlük yaşamında yapması gereken değişiklilikleri , uyması gereken durumları (kan şekeri ölçümü -ilaç etkileşimi ,fiziksel ruhsal değişiklikler) açıklama

·        Tedavi yan etkileri ortaya  çıktığında yapmaları gereken uygulamaları açıklama

·        Terapötik Dinleme

·        Dinleme ve duymanın farkı

·        Dinlemede sık yapılan hataların fark edebilmesi

·        Dinleme çeşitlerini bilme

·        Kendini dinleme davranışını değerlendirme

·        Kişilerarası ilişkilerde etkili dinleme davranışını değerlendirebilme

·        Dinleme İşlevleri

·        Dinleme, birilerinin sizi anladığını veya en azından çaba gösterdiğini  anlamanıza izin verir.

·        Dinleme, diğer insanların anlattıklarını gerçekten görme deneyimleriniz için sizi cesaretlendirir.

·        Dinleme , durum ve problemdeki  önemli bilgilerin ne olduğunu gösterir. Bu durum hakkında açıklık yaratır. Böylece problemlerin kendi kendine çözümünü bulmada yeterli yardımı gösterebilirsiniz. Hem kendiniz hem de konuşan için açıklık yaratabilirsiniz.

·        Dinleme Prensipleri

·        Göz teması : karşımızdaki bireyi önemsediğimizi göstermenin en kısa ve en etkili yoludur.

·        Beden diliyle dinleme: bedenimiz rahat, kendinden emin ve iletişime açık durmalıdır.

o   Bedeniniz, karşınızdakine saygı duyduğunuzu göstermelidir.

o   Bedensel hareketler dinlerken olabildiğince kontrol altında tutulmalıdır.

·        Dinlemek konuşturur!

·        Konuşmayı cesaretlendirmek : etkin dinlemek, mimiklerin , jestlerin, el ve benzeri hareketlerin doğru kullanımı karşımızdaki kişinin kendisini ifade etmek konusunda cesaretlendireceği gibi, cesaretini de kırabilir.

o   Hımm  (yanlış)

o   Tebessümle onay(doğru)

·        Araştırın, keşfedin, tereddüt etmeyin!

·        Sorunun ayrıntıları için tereddüt etmeyin.

·        Mümkün olduğu kadar kişisel meraklarınızdan arındırılmış sorular sorun ve cevaplarını dikkatlice kaydedin.

·        Etkin bir dinlemede önemli olan elde edilmesi amaçlanan bilgilere ulaşmaktır.

·        Yargılamayın, eleştirmeyin; çünkü bu tutumlar karşımızdaki insanı savunmaya iter.

·        “Ama, ancak, lakin” gibi  ifade biçimlerini  kullanmamaya özen gösterin.

o   Başka ne ile ilgisi olabilir söylediklerinizin?

o   Gerçekten çözüm için tek yol bu mu?

·        Telaş yok!

·        Şimdi ve sonrayı özetleyin: Özellikle konudan konuya atlamak veya uzaklaşma olduğunu, ne söylediğini anlamak için özetleme çok önemlidir.

·        Duygularınızı kontrol altında tutun: Her bireye göre kendi düşünceleri doğrudur. Diğerlerinin düşünceleri sizin düşüncelerinizden farklı bile olsa bunu kabul edebilmelisiniz. Bu durumun yarattığı duygularla karşınızdakinin ne söylediğini duyamayabilirsiniz.

·        Asla acele etmeyin: Dinlerken “zamanınızı alıyorum” , “demek istiyorum ki” ve küçük baskılarla sorularınıza başlamayın. Bu hoş olmayabilir, özellikle kelimeleri bulmakta  güçlük çeken ya da kekeleyen insanlarda saatinize baktığınızda, bir şeyleri toparlamaya  başladığınızda sabırsız olduğunuz belli olur.

·        Sık Yapılan Hatalar

·        İlgisiz dinleme tutumu: Dinleme davranışının kurallarını listelerken özellikle dikkat edilen noktalar, göz teması ve ilgili dinleme tutumudur. Bazen, birisi ile konuştuğunuzda , diğeri televizyon izlemeye devam eder.

·        Diğer kişinin konuşmasını bitirmesine izin vermeme: Sıklıkla yapılan bir başka hata insanların anlatacakları bitmeden önce onların sözünü kesmektir.Bu, diğer kişinin ne demek istediğini bildiğimizde ve kişinin söylemek istediğini bitirmesine izin vermeyi  gereksiz gördüğümüzde olur.

·        Saygı öncelikli olmak hataları azaltır…

·        Kendi hikayemizi anlatmaya başlama: Dinlemenin özelliklerinden birisi başka bir kişiye kendi hikayesini anlatma fırsatı verilmesidir. Bu hikaye belirli bağlantılarımızı, belirli şeyleri bize hatırlattığı için bazı zamanlarda anılarımızı anlatırken buluruz kendimizi.

·        Hatırlayamama: Diğer kişinin hikayesine ilginiz yetersiz olabilir ve sürekli hafızada tutamayabilirsiniz. Dinleyemeyecek durumda olduğumuzu bir başka kişiye söylemede çok sık yetersizlik yaşarız; ona konuşması için izin veririz ve bir şeyler mırıldanırız; dinler gibi yaparız, fakat bu arada dinleyemeyiz.