Parkinson Hastalığı Bilişsel disfonksiyon;
Parkinson Hastalığının (PH) seyrinde, anlamlı
olarak engellilik haline, bakıcı için zorluğa ve hayat kalitesinin azalmasına
yol, açan motor olmayan bir özelliktir.
PH’de genel olarak
Yönetici işlevlerde bozukluk
Görsel-mekansal işlevlerde bozukluk
Kısa süreli hafızada bozukluk
En erken dönemlerde bile hastaların üçte
birinde bilişsel bozukluk görülmektedir.
Demans görülmeyen hastaların %50’si hafif
bilişsel bozukluk göstermektedir
Bilişsel
eksiklikler;
-iş ile ilişkili görevlerde,
-günlük yaşam aktivitelerinde
bireyin bağımsızlık seviyesine katkıda
bulunan diğer aktivitelerdeki performans bozulmalarının görülmesiyle fark
edilir.
Örneğin; güvenlik, finansal planlama ve
faturaların ödenmesi, araba sürme ve iş ile ilgili performans, yönetici
işlevlerde bozulmalar gösteren hastalarda mevzu bahis olabilmektedir
Bilişsel
Rehabilitasyon
-Fonksiyonel
bozulmayı azaltıcı ve günlük hayata adapte edici, aktivitelere bağlılığı
arttırıcı olarak düzenlenmiş, bilişsel bozukluğu olan bireyler için davranışçı
tedavi yaklaşımıdır.
-Görsel-mekansal
farkındalık,
Dikkat,
Çalışma belleği,
Yönetici işlevlerin
de dahil olduğu belli bilişsel alanlardaki ilerlemeleri hedefler.
Bilişsel Rehabilitasyon Stratejileri
Yeniden Kazandırıcı
Gerileme olmadan
önceki seviyeye yaklaşmak için.
Teknikler
Aralıklı alma
Kaybolan ip uçları
Bilgisayarlı egzersizler
Tekrarlayan telkinler
Hafıza ve dikkati geliştirme, uzaktaki hafızayı
geri çağırma
Bilişsel Rehabilitasyon
Stratejileri II
Dengeleyici Teknikler
1-Bilgiyi organize etmek
için geri çağırma
2-Öğrenmeyi geliştirici
stratejiler
3-Öz-yönetim taktikleri
için yönergeler
4-Bir çok duyu
kullanarak öğrenme
5-Geri kazanımı
geliştirme
6-Gittikçe artan
zorlukta davranışlar öğrenmek için yöntemsel alıştırmalar
7-Hafıza defterleri veya
takvimler gibi geri çağırmayı arttırıcı harici ipuçları
Yapılan
Araştırmalar
1. Sinforiani ve ark., 2004
20 ayakta tedavi gören
idiopatik Parkinson hastası
Müdahale: Dikkati
geliştirme,
-soyut akıl yürütme
-görsel-mekansal
yeteneklere odaklanan bilgisayarlı bilişsel rehabilitasyon programı
Sinforiani ve ark., 2004
Sonuçlar:
Bilişsel eğitim sonrası,
sözel akıcılık, anlık ve gecikmeli mantıksal bellek ve görsel-mekansal muhakeme
anlamlı olarak gelişmiştir. Bu kazanımlar 6 ay sonrada korunmuştur
-Kısa süreli bellek,
bağlam değiştirme veya ketlenme ölçümlerinde bir farklılaşma olmamıştır.
-Bulguların genellenmesi
hususunda
Küçük örneklem
Kontrol grubunun
eksikliği
Yatarak tedavi alan
hasta düzenlemesinin olmaması
Günlük işlev
ölçümlerinin olmaması çalışmayı sınırlandırmaktadır.
• 2. Mohlman, Chazin ve Georgescu, 2011
(MMSE) puanı 23’ten büyük olan idiopatik
Parkinson hastaları ile Dikkat İşleyiş Eğitimi geçerlik çalışmasında küçük bir
açık çalışma yapmışlardır.
14 katılımcı programı
tamamlamıştır.
Müdahale:
Deneme egzersizleri
Alıştırma sayfaları
Yüz yüze eğitimler
Ev ödevleri
Sonuçlar:
Katılımcıların
• Digit Span Backward,
Stroop Color Word Test,
Trail Making B
Controlled Oral Word
Association Test’lerini içeren yönetici işlevler ölçümlerinde ilerleme
gösterdikleri belirtilmiştir.
Sınırlamalar
küçük örneklem
çalışma tasarımı
minimal sonuç ölçümleri
kontrol grubu eksikliği
uzun süreli takip
eksikliği
3. Sammer ve ark., 2006
Bilişsel rehabilitasyon
grubu: 12 hasta
Standart tedavi,kontrol
grubu: 14 hasta, random atama.
Müdahale: 10 seans
• görev arama
• Matrisler
• yap-bozlar
• konuşma üretimi
• resim tamamlama ve
hikaye anlatma
Sonuçlar:
Eğitim grubundaki hastalar,premorbid zeka, duygudurum, yaş, dopaminerjik
ilaçlar ve hastalığın şiddeti kontrol edildiğinde kontrol grubuna göre yönetici
işlevlerde gelişme kaydetmiştir.
Ek olarak; bilişsel eğitim alan hastalar tedavi öncesi temel skorlarını
korurken, standart tedavi kolunda çalışan bellek performansı düşmüştür.
Sınırlamalar:
küçük örneklem
kazanımların korunmasına dair uzun dönem
değerlendirme eksikliği
çalışmanın, tedavinin yatılı hastane ortamının
dışında günlük hayata genellenmesine katkı sağlayıp sağlamadığına işaret
etmemesi
4.
Paris ve ark., 2011
MMSE puanı 23’den
büyük 33 idiopatik Parkinson hastası
Katılımcıların %50’si
Hafif Bilişsel Bozukluk (HBB) kriterlerini karşılamakta.
Bilişsel Eğitim
grubuna karşılık Konuşma Terapisi grubu
Müdahale: 4 hafta
•
Sonuçlar:
•
BEG’deki 18
katılımcı:
•
dikkat
•
bilgi işleme,
görsel bellek,
sözel akıcılık,
görsel-inşa
yönetici işlev ölçümlerinde gelişmiş performans
göstermişlerdir.
HBB’li ve HBB’siz
katılımcılar tedavi süresince eşit oranda gelişim göstermiştir.
Sınırlamalar
Uzun dönemli değerlendirmeler bulunmamaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder